تأثیر مصرف دانه گلرنگ (یک ژنوتیپ جدید پوسته رنگی) بر بافت های کبد و کلیه رت نر نژاد ویستار

زمینه و هدف: دانه های گلرنگ زراعی که در حال حاضر در صنعت دارو و غذا استفاده می گردد، سفید رنگ است و هیچ ژنوتیپ رنگی از گلرنگ زراعی به طور تجاری تا به حال گزارش نشده است. این مطالعه به منظور بررسی اثرات توکسیک احتمالی ناشی از مصرف دانه های پوسته سیاه یک ژنوتیپ جدید گلرنگ زراعی (a82) بر بافت های کبد و کلیه رت آزمایشگاهی انجام شده است. روش بررسی: در این مطالعه تجربی 54 سر رت نر، با نژاد wistar به صورت تصادفی به 2 گروه تیماری 24 تایی (شامل 4 زیرگروه 6 تایی) و یک گروه کنترل 6 تایی تقسیم شدند. گروه 1 (گروه کنترل)، آب مقطر و گروه های 2 (ctbs) و گروه 3 (ctws) به ترتیب سوسپانسیون دانه پوسته سیاه (a82) و پوسته سفید (c111) گلرنگ را به طور روزانه به ترتیب با دوزهای30، 60، 180 و 240 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 5 هفته به صورت دهانی دریافت کردند. جهت انجام آزمایش های بیوشیمیایی سرم خون شامل آلانین آمینوترانسفراز (alt)، آسپارات آمینوترانسفراز (ast) و آلکالین فسفاتاز (alp)، نیتروژن اوره خون (bun) و کراتینین (cr)، نمونه خون از شریان ژوگلار گرفته شد. جهت بررسی های بافت شناسی، بافت کبد و کلیه بلافاصله خارج شد. از نمونه های کبد و کلیه پس از تثبیت در فرمالین 10 درصد و قالب‎گیری، مقاطع بافتی با ضخامت 5-4 میکرون تهیه گردید. مقاطع با روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ‎آمیزی و با میکروسکوپ نوری بررسی شدند. برای مقایسه میانگین بین گروه ها از تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه (anova) و برای اجرای آزمون های تکمیلی، آزمون حداقل اختلاف معنی دار (lsd) انجام شد. یافته ها: در هر دو گروه تیماری ctbs و ctws متناسب با افزایش میزان دریافت دوز، وزن بدن رت ها در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی دار نشان داد (74/4±00/233 ، 43/5±76/ 218 و 88/4±79/196 به ترتیب در گروه تیماری ctbs، ctws و کنترل) به طوری که این روند افزایشی در گروه ctbs در مقایسه با ctws قابل ملاحظه بود (p<0.05). بر خلاف تغییرات وزن بدن، وزن ارگان های کبد و کلیه گروه های تیماری تغییر معنی داری نشان نداد. سطح سرمی ترانس آمیناز های کبدی alt و ast بین گروه های تیماری و همچنین در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معنی داری نشان نداد. سطح سرمی alp به طور قابل ملاحظه ای در گروه تیماری ctbs (5/32±39/567) در مقایسه با گروه کنترل (21/38±50/819) و گروه تیماری ctws (5/30±94/609) با افزایش میزان دوز، روند کاهشی نشان داد (p<0.05). میزان bun و cr در گروه های تیماری نسبت به گروه کنترل کاهش پیدا کرده بود (p>0.05). از نظر مطالعات هیستوپاتولوژی، متناسب با افزایش میزان دریافت دوز، نکروز یا آسیبی در بافت کبد و کلیه مشاهده نشد. نتیجه گیری: نتایج بررسی حاضر نشان داد که دانه گلرنگ، به خصوص گلرنگ پوسته سیاه (a82) هیچ گونه اثر سمّی بر روی بافت کبد و کلیه ندارد. اثرات مثبت دانه های پوسته سیاه روی وزن بدن رت ها می تواند یک اثر قابل توجه جهت بررسی های بیشتر برای بهره برداری در صنعت پرورش ماکیان باشد.